Waar is dit voor jou allemaal begonnen?
‘Ik studeerde ontwikkelingspsychologie en kreeg de kans mijn scriptie te schrijven over de sociaal-emotionele ontwikkeling van dove kinderen. In die periode werd mijn nichtje geboren en die is doof. Het kwam dus ineens heel dichtbij in mijn persoonlijke leven en had daarom meteen mijn belangstelling.
Daarna ben ik als onderzoeker iets heel anders gaan doen, maar toen kwam er 17 jaar geleden een vacature bij de NSDSK voorbij. Inmiddels had ik drie dove nichtjes. Ik zag van dichtbij hoe mijn familie dit een plek in hun leven had gegeven en besefte me hoe geïnteresseerd ik in die doelgroep was. Wat is de impact van doofheid op de ontwikkeling van een kind? Wat doet dat met een gezin? Ik wilde graag werken in een organisatie die zorg biedt aan dove en slechthorende kinderen en door onderzoek mijn steentje bijdragen aan die zorg. Ik kreeg later ook binnen de NSDSK de kans om een promotieonderzoek aan de universiteit Leiden te doen naar het psychosociale functioneren van matig slechthorende peuters.’
Je kon dus je twee interesses combineren.
‘Ja, eigenlijk wel. Ik vind onderzoek doen heel erg leuk, maar vooral als het ook betekenis heeft. Dat je een vertaling kan maken naar de praktijk, bijvoorbeeld in de vorm van een product voor ouders en kinderen. Een cursus, of een app.’
Er zijn veel onderzoeken gedaan en producten ontwikkeld in de afgelopen jaren. Mede door jou. Waar ben jij het meest trots op?
‘Twee dingen. Als eerste de kindergebarenapp, die is gemaakt met een vader van een doof zoontje. Ook is de app echt gemaakt met kinderen, voor kinderen. Ontzettend leuk om te doen en we hebben er zóveel mooie reacties op gekregen. Hij wordt heel veel gedownload en is voor iedereen (gratis) toegankelijk, dat vind ik belangrijk. Ik ben blij met het eindresultaat.
Daarnaast vind ik ons Tom project bijzonder – dat begon met een tas die ik samen met collega Simone Pronk heb gemaakt. Daarin zitten materialen waarmee ouder en kind spelenderwijs meer aandacht kunnen besteden aan emoties. We plaatsten een oproep op Facebook om een ‘Tom’-poppetje te haken voor een doof kind en kregen meer dan 1000 Tommetjes toegestuurd vanuit het hele land! Toen konden we elk kind binnen de NSDSK zo’n tas met een Tommetje geven. De volgende stap is de app met een interactief Tom verhaal en een spel, volledig toegankelijk in gebarentaal. We hebben deze producten ontwikkeld omdat we vanuit ons onderzoek zagen dat dove en slechthorende kinderen vaker uitdagingen ervaren op sociaal-emotioneel vlak. Met deze tas en app willen we bijdragen aan het versterken van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Ik vind dit echt een mooi voorbeeld hoe we onderzoek vertalen naar de praktijk.’
En nu is er een leerstoel.
‘Ja daar ben ik ontzettend blij mee, het geeft mij en de NSDSK de kans om een aandachtsgebied - de vroege ontwikkeling van dove en slechthorende kinderen en interventies - op de kaart te zetten. Tilburg University is de plek om dat te doen. Tranzo is het wetenschappelijk centrum van Tilburg University voor praktijkinstellingen. In de Academische Werkplaats Jeugd is de NSDSK al langere tijd partner. Ze staan voor wat ik belangrijk vind: wetenschap vertalen naar praktijk en andersom. Bij de NSDSK zitten onderzoekers ook aan de (lunch)tafel met professionals, dat heeft een toegevoegde waarde en maakt mijn werk zo leuk. Dat je gesprekken hebt met gezinsbegeleiders en gebarendocenten en hoort wat ze meemaken.’
Een goede match, dus. Maar wat houdt zo’n leerstoel precies in?
‘Het is een leeropdracht, wat betekent dat ik mij de komende vijf jaar ga richten op de vroege ontwikkeling van dove en slechthorende kinderen en op het effect van interventies. Hierbij staan er vier thema’s centraal:
De ontwikkeling van dove en slechthorende kinderen op de lange termijn
Het systeem om het kind heen (ouders, opa’s, oma’s, broers en zussen)
De effecten van ons zorgaanbod
Technologie in zorg en onderzoek
Daar gaan we dan de komende jaren onderzoek naar doen, met uiteindelijk als doel dat we een bijdrage leveren aan het psychosociaal functioneren van dove en slechthorende kinderen en daarmee aan hun deelname aan de samenleving.
Flinke opdracht wel!
‘We doen alles in goede samenwerking met andere partijen. Ook hier. Ja, ik ben bijzonder hoogleraar en (deel)programmaleider binnen de NSDSK en binnen Deelkracht*, maar ik doe niets alleen. Juist die samenwerking met andere organisaties, met onderzoekers, professionals en met ervaringsdeskundigen, is zo belangrijk. Bovendien werk ik ook samen met onderzoekers uit Amerika, Scandinavië en Engeland. Dat is heel leerzaam.
Er lopen ook al veel onderzoeken waar ik bij betrokken ben. Bijvoorbeeld het Deelkracht project Hello20, waarbij we de ontwikkeling van een grote groep dove en slechthorende kinderen onderzoeken door ze 20 jaar te volgen. Of het promotieonderzoek van mijn collega Rosanne van der Zee, naar kinderen met eenzijdig gehoorverlies. Er gebeurt al veel, maar hoe meer je weet, hoe meer vragen er ontstaan. Dan is de focus die zo’n leerstoel geeft erg fijn.’
Het duurt nog even voor de oratie is, maar volgens mij heb je veel plannen voor in de tussentijd.
‘Ja. Zo kwam ik er laatst achter dat de zoon van mijn kapster op latere leeftijd doof is geworden en een CI heeft. Zij en ik praten er heel veel over als ik daar naartoe ga. Zo zijn er meer mensen om me heen waarvan ik echt benieuwd ben wat ze me zouden meegeven voor deze leerstoel. Die gesprekken wil ik de komende tijd voeren. Met professionals uit het vak, met ouders, maar ook met bijvoorbeeld mijn nichtjes.’
Hoe gaat het eigenlijk met je nichtjes?
‘Héél goed, met alle drie. De oudste is inmiddels 27. Als zij niet doof was geweest, was dit nooit mijn pad geworden. Bijzonder hè, hoe dingen kunnen lopen?’
Hou onze website en socials in de gaten om te ontdekken wat de mensen om haar heen Evelien graag willen meegeven voor haar leerstoel.
*Deelkracht is een samenwerkingsverband tussen onderzoekers, zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen. Ze werken aan het ontwikkelen en inzetten van kennis voor een toegankelijke samenleving.