In het kort: wat is tinnitus precies?
“Tinnitus kent veel vormen. Sommige mensen horen de welbekende piep, anderen horen een orkest of een lage toon in het ritme van hun hartslag. De oorzaken zijn verschillend, maar het is altijd een combinatie van factoren. Als je twee mensen precies hetzelfde laat leven met dezelfde hoeveelheid geluidsbelasting, kan het toch zijn dat de een wel tinnitus krijgt en de ander niet. Hebben ze het wel allebei, kan de een hier veel meer klachten van ondervinden dan de ander. Het is echt een hersenproces: bij de één kan het geluid uitgefilterd worden, bij de ander niet.
Clementine komt vaak terug bij het geluid van de tikkende klok in de ruimte waar we zitten. Een geluid dat me helemaal niet opvalt totdat zij er over begint. Nu ik er mijn aandacht op richt komt het ook door mijn filter heen. Zo werkt het bij tinnitus ook, hoewel het daar dus gaat om geluid dat niet uit de ruimte komt maar uit je hoofd. Dat geluid, dat je intern opmerkt, krijgt aandacht en komt dan door je filter heen. Wordt het geluid minder belangrijk voor je, geef je het minder aandacht, dan kun je het vaak meer uitfilteren en heb je er dus minder last van.
“Hoe eerder je weet wat het is en gerustgesteld kan worden, hoe minder stress je hiervan kan ervaren, hoe groter de kans dat het naar de achtergrond verdwijnt of dat je er minder klachten van ervaart. Het lastige voor een cliënt is dat het niet naar voren komt op bijvoorbeeld een MRI-scans of iets dergelijks. Artsen constateren tinnitus vaak na een gesprek van 5 minuten en sturen je naar huis met de boodschap dat ‘je er maar mee moet leren leven’. Dat kan zuur zijn en paniek veroorzaken, terwijl er juist veel nuances moeten zitten in die boodschap. Tinnitus kan niet weggenomen worden, maar je kunt er mee leren omgaan. Die geruststelling en uitleg is echt belangrijk.”
Er is dus geen snelle oplossing?
“Nee. Als je acute tinnitus hebt en het pas twee weken speelt kan het nog zijn dat het zakt, maar als je twee jaar met het geluid loopt is de kans klein dat het minder luid wordt. Na goede behandeling is het geluid ook niet minder, maar hebben mensen er wel minder last van. Een belangrijk verschil.”
Ik zou altijd terughoudend zijn tegenover ‘snelle oplossingen’ zoals bijvoorbeeld elektrostimulatie, acupunctuur of druppels die online worden verkocht. Dat kost vaak veel geld en de resultaten zijn erg onduidelijk. Kijk, als jij heel relaxt wordt van acupunctuur wordt de tinnituslast misschien minder omdat je ontspannen raakt, maar er zijn andere manieren om dat te bereiken.
Hoe ziet de behandeling bij de NSDSK er dan uit?
“Als iemand hier binnenkomt krijgt diegene standaard een hoortest. Is er gehoorverlies, geven we dit eerst aandacht. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een hoortoestel ervoor zorgt dat je minder inspanning hoeft te leveren om te horen. Daar zal de tinnituslast door kunnen zakken. Fysieke zaken eerst bekijken is dus wel belangrijk. Dat doen de audiologen en audiologieassistenten. Daarnaast kan je een tinnitus informatiebijeenkomst van ons bijwonen: daar leer je veel van op audiologisch en psychologisch vlak. Sommige mensen komen ook in aanmerking voor een behandeling van 12 weken, waarbij audiologen, psychologen en beweegtherapeuten je bijstaan om de klachten te verminderen.”
Dat kan vast voor weerstand zorgen, een psycholoog bij een ogenschijnlijk fysiek probleem.
“Ja, soms vinden cliënten dat lastig. Maar zie het zo: als ik echt een rotdag heb, thuiskom en zie dat de vaat nog niet is gedaan, kan ik dat heel irritant vinden. Heb ik een superleuke dag en kom ik ontspannen thuis, boeit me die vaat wat minder. Zo kan het ook gaan met tinnitus. Dat geluid kan de druppel zijn die je emmer doet overvloeien, maar het kan ook zijn dat je er minder last van hebt omdat je emmer dit er wel bij kan hebben. Het is per persoon verschillend hoe vol de emmer is, maar het is wel duidelijk dat het bij tinnitus helpt om balans in te bouwen.
Bij onze groepsbehandeling komen er verschillende thema’s aan bod door sport, spel en bewegen en ontspanning. Zo kun je jouw gevoel, je gedachtes en je gedrag ten opzichte van de tinnitus van elkaar ontrafelen en kijken of daar aanpassingen in nodig zijn. Bewustwording van waar wat vandaan komt helpt vaak al een hoop. We werken met verschillende disciplines, niet alleen een psycholoog en een audioloog, maar er is ook een beweegtherapeut die helpt bij het opvangen van signalen uit je lichaam. Het is een veelomvattend pakket waarbij mensen uiteindelijk vaak zeggen: ja, de tinnitus is er nog steeds, maar ik kan wel weer naar het theater of deze hobby weer oppakken.”
Ziet de oplossing er voor iedereen hetzelfde uit?
“Nee. Als drie mensen met dezelfde klachten binnenkomen heb ik drie keer een verschillend gesprek. De puzzel is om te ontdekken waar we het beste kunnen helpen en welke handvatten voor die cliënt werken. Sommige cliënten zijn na vier weken al heel ver in hun proces, anderen krijgen na 12 weken weer een terugval, maar het overgrote deel is aan het begin van het traject bezig met het geluidsniveau en hebben het bij de eindevaluatie enkel over hoe hun leven is veranderd, ofwel wat er wél weer kan. Ze noemen de tinnitus dan pas als ik er expliciet naar vraag – daar merk je meteen aan dat het een minder grote rol in hun leven is gaan spelen.”
Als je mensen één boodschap mag meegeven, wat zou dat dan zijn?
“Ja, lastig. Want als je zegt tegen iemand: ‘stress er niet over’, gaat diegene dat juist doen. Maar stress en zorgen hebben echt een negatief effect op tinnitus, dus probeer balans te vinden en zorg goed voor jezelf. Je lichaam geeft signalen af, ook bij tinnitus, en daar kan je iets mee doen. Probeer dan niet afleiding te zoeken en het gevecht aan te gaan door meer te werken of altijd de radio aan te hebben, maar ga juist op zoek naar die balans mét je tinnitus.”